Türkiye’de Spor Gazeteleri başlığı biraz yanıltıcı aslında. Spor oldukça geniş bir kavram ve ülkemizde bu yönde yayın yapan gazetelerin tamamı aslında neredeyse sadece futbol için haber yayınlamakta. Peki yayınlanan bu haberlerin bu denli kötü bir mizanpaj ile sunulmasının nedeni ne?
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK HABERLER
Öncelikle buraya kadar olan girişi bölümü ilginizi çektiyse ve mizanpajın tam olarak ne olduğunu öğrenmek isterseniz, kısaca bir özet geçmek isterim…
Mizanpaj Nedir?
Mizanpaj, kelime anlamı olarak gazete, dergi gibi yayınlarda ki sayfa düzenine verilen isimdir. Gazetecilik ve dergi yayıncılığında verilen haberler kadar, okuyucuya hangi mesajların en uygun şekilde aktarılması gerektiği de büyük önem arz etmektedir. Ve bu noktada mizanpaj yani verilen haberlerin konumlandırılması, tasarımları ve hatta yazı karakterleri hayati önem taşımaktadır.
Mizanpaj Kelimesinin Hikayesi
¹ Çok hoş ve ilginç bir hikayesi var bu kelimenin. Aslı Osmanlıca, ama dilimize Fransızca’dan geçmiş. Şöyle ki, Osmanlıcadaki asli nizam-ül page, yani sayfa düzeni, Osmanlı’da çok sık görülen, iki farklı dilden iki kelimenin bir araya getirilerek yepyeni bir kelime oluşturulması durumu. Farsça hane ve Arapça kitap’tan kütüphane gibi… Bunun hikayesi de şu, gazete-matbaa gibi şeyler İngilizler’den öğrenildiği için nedense sayfa aynen “page” olarak alınmış, sonra Farsça nizam’la bir araya getirilerek yeni bir terkip oluşturulmuş. İngilizce’de bunu karşılayan bir kelime yokmuş, onlar da beğenmiş, alıp kullanmaya başlamışlar. Fransızlar da onlardan görüp beğenmiş ama tarih boyu her şeyi yanlış anlayan Fransızlar buradaki nizam’ı da mizan şeklinde anlamışlar. Neyse, yine bir ilginçlik olarak, biz kelimeyi tekrar İngilizler’den almamışız, araya Frankofonluk girdiğinden, Fransızlar’dan almışız.
Eskiden Osmanlı da nizam-ül page enderunları vardı, bu işin uzmanını yetiştirirlerdi, hayatında eline erkek eli değmemiş kumral bakirelerin saç tellerinden imal edilen tabletlerle icra edilirdi bu meslek. Bir sayfanın nizam-ül mülkü için kırk bakire sıraya girip saçlarını kestirir, bunun yasını da her biri kırkar günden toplam 1600 gün tutarlardı, sırayla. Yasları bitince de saçlarının basımında kullanıldığı sayfanın yazarına cariye olarak verilirlerdi.
Daha Ne Kadar Zevksiz Olabilirler?
Türkiye’de Spor Gazeteleri bu anlamda sınıfta kalmanın ötesinde birer zevksizlik abidesi olarak yayın yapmaya devam etmekteler. Ne sayfalarının mizanpajları, ne de seçtikleri görseller ile birlikte kullandıkları yazı tipleri herhangi bir uyum göstermemekte. Hatta daha ne kadar kötü olabilir ki diye düşünmeme sebep olmakta.
Dünya’da Spor Gazeteleri
Corriere dello Sport, Tutto Sport ve The Guardian gibi önde gelen gazetelerin mizanpajlarına yakından bakalım;
Yukarıdaki görselde göreceğiniz gibi öncelikle göz zevkimizi bozmayacak bir uyum ve simetri söz konusu. Toplam da altı önemli haber gazetelerin ilk sayfasında okuyucuları ile buluşturulmuş. En yukarıdaki iki haber, sayfanın genişliği ikiye bölünerek konumlandırılmış. En vurucu haber ise büyük bir görsel ve görsel üzerine konumlandırılmış, okunurluğu yüksek ve temiz yazı tipleri ile sunulmuş. Yine köşe yazarlarının en kıdemlisi sol sütunda, tüm metin ise sağa ve sola hizalanmış şekilde sunulmuş. Tasarım ve mizanpaj açısından bakacak olursak oldukça tutarlı ve simetrik bir alan kullanımı söz konusu.
Yukarıdaki görsel spor gazetesi olmasa da içeriğinde spor haberlerinin yer aldığı İngiltere’nin en önemli medya gruplarından The Guardian’a ait. Corriere dello Sport ve Tutto Sport için yazdıklarım, The Guardian için de geçerli. Hatta The Guardian diğerlerine oranla çok daha sade, içeriğe odaklanmış durumda ve görselden ziyade yazı tipleri ile okuyucusuna mesaj vermekte.
Türkiye’de Spor Gazeteleri
Yukarıdaki örnekleri inceledikten sonra gözlerinize vereceğim zarar için şimdiden özür dilerim.
Beyniniz size oyun oynamıyor fakat Şener Şen’in Arabesk’te söylediği gibi; Allahım kör et beni, Allahım kör et beni,aksın göz nurum aksın, bundan böyle kör baksın..
Herhangi bir marka veya kuruluş ile şahsi bir alıp veremediğim yok. Fakat Allah aşkına bu nasıl bir tasarım, nasıl bir mizanpaj? Bu sayfa düzeni!!! içerisinde ne anlatmak istediniz? Biz her harfi farklı bir yazı karakteri ile yazabiliyoruz ya da görsellerin üstüne yeni görseller ekleyerek yepyeni şeyler deniyoruz… mu demek istiyorsunuz?
Evet biz Türk halkı olarak alışkınız zevksiz binalara, çirkin cadde ve sokaklara. Çirkinlik ülkenin ruh hali ile özdeşleşmiş durumda fakat bilgisayar ile üretilen ve örnekleri çokça olan bir alan da bu kadar zevksizlik niye? Özel bir istek mi var bu konuda?
Bir diğer örneğimize göz atalım. (Dikkat! Gözleriniz halen kanamadıysa şimdi kanayabilir…)
Öncelikle fosforlu renk seçimleri, akıllara zarar katmanlar ve yine yukarıdaki örnekte olduğu gibi “herşey farklı yazı tipinde olsun ve okuyucu ambale olsun” mantığı rahatlıkla seçilebilmekte. Aslında uzun uzun incelenecek bir durum da yok ortada, daha zevksiz olamazlar, çok net.
Özet
Herhangi bir konuda eleştiri yapmak nispeten çözüm üretmekten daha kolay gibi gözükebilir fakat ben bu makalem de eleştirinin çok ötesine geçtiğimin farkındayım. Şimdiler de sosyal medya üzerinde bu tip durumlara “gömmek” ifadesini kullanıyorlar. Sanırım durum tam olarak bu. Aslına bakarsanız tam olarak bu konu hakkında, bu sayfaları hazırlayan kişilerin hangi ruh halinde olduklarını ve neden bu kadar mide bulandırıcı bir iş yaptıklarını öğrenmek isterdim. Okuyucuya sunulan bu zevksizlik abidesi gazetelerin tasarımlarını, sayfa mizanpajlarını ve yazı tiplerini baştan aşağıya değiştirmesi gerekmekte. Olur da bu makale dikkate alınırsa çok mutlu olacağım, sizlerin de bu konudaki fikirlerinizi merak ediyorum.
Kaynak:
- ¹ efendilerus – ekşi sözlük
- Spor Basını Açısından Türkiye’de 1950’den Günümüze Milliyet Gazetesi’nde Yaşanan Değişim – Selami Özsoy
- casinowon
